Hữu xạ tự nhiên hương là gì?

Người Trung Hoa xưa có câu “Hữu xạ tự nhiên hương” (有麝自然香 /Yǒu shè zìrán xiāng/), đầy đủ là “Hữu xạ tự nhiên hương, hà tất đương phong lập”.

Hữu xạ tự nhiên hương là gì?

Theo Wiki thì, “Hữu xạ tự nhiên hương” là một thành ngữ, nghĩa là có chất thơm thì tự nhiên có mùi thơm. (Nghĩa bóng) Nói người (hay vật thể) có tài (hoặc có chất lượng tốt) thì tự nhiên có người biết đến.

Đây là một câu ngạn ngữ tuyệt vời của người Trung Hoa xưa. Hiểu theo nghĩa đen sẽ là “Có xạ thì tất sẽ thơm, đâu cần đứng trước gió”, mà hiểu theo nghĩa phản đề là khuyên người ta “hôi nách đừng đứng trước quạt”.

Xạ hươu là gì?

Theo giải nghĩa của sách Ngữ văn lớp 10 thì xạ là chất có mùi thơm. Đúng nhưng chưa đủ.

Xạ là một bộ phận của con vật thuộc họ hươu nai, nằm trong tuyến hương, ở khoảng giữa bụng và cơ quan sinh dục, còn gọi là Túi hương (hương nang). Xạ hương có nhiều tác dụng với con người, ngoài việc ướp thơm thân thể, quần áo, nó còn được Đông y dùng làm thuốc.

Tuyến hương của những con vật này, mà chỉ xuất hiện ở con đực trưởng thành thôi, vốn là vì nó liên quan đến cơ quan sinh dục. Tới mùa động dục, các cá thể đực này nhờ hương nang mà tiết ra thứ mùi vi diệu (chính là mùi khiến loài người mê đắm), để dẫn dụ các cá thể cái tới làm bạn tình.

Muốn lấy xạ hương khỏi con vật thì chỉ có cách bắt rồi mổ bụng, cắt lấy hương nang. Ở khía cạnh Đạo đức học, có lẽ nó không được, không nên được cho phép. Ngay cả Trung Quốc cũng liệt xạ hương vào hàng dược liệu bị quản chế nghiêm ngặt tương đương sừng tê giác để hạn chế việc săn bắn trộm hươu nai.