Nghịch lý Ellsberg cho rằng chúng ta có nỗi sợ bị thiệt hại khi đưa ra quyết định nào đó. Vậy nên khi thuyết phục, đối phương đưa ra nhiều thông tin nhất có thể để ta tin rằng lựa chọn mà họ đề xuất là sáng suốt nhất.
Nghịch lý Ellsberg là gì?
Trước mặt bạn có 2 cái hộp, cái thứ nhất có 50 bi đỏ 50 bi đen, cái thứ 2 có 100 bi đỏ và bi đen nhưng không biết tỷ lệ đỏ đen là bao nhiêu. Bạn được lựa chọn 1 trong 2 cái hộp rồi thò tay vào bốc ngẫu nhiên một viên bi, nếu trúng bi đỏ bạn sẽ được 1 triệu. Câu hỏi là bạn sẽ chọn hộp 1 hay hộp 2 để bốc bi?

Một nhà kinh tế đã làm thực nghiệm này với một nhóm người, kết quả là đa số chọn hộp 1. Nhưng sau đó ông ấy đổi lại nếu bốc trúng bi đen chứ không phải bi đỏ sẽ thắng thưởng. Kết quả là đa số vẫn chọn hộp 1. Ngẫm kỹ một chút về mặt xác suất bạn sẽ thấy 2 lựa chọn đó conflicting với nhau. Trong trường hợp đầu chọn hộp 1 ngầm định tỷ lệ bi đen trong hộp 2 lớn hơn 50%, trường hợp 2 ngược lại.
Nhà kinh tế đó gọi hiện tượng này là nghịch lý (paradox), sau này người ta lấy luôn tên ông đặt cho paradox đó: Ellsberg Paradox. Nếu bạn ngờ ngợ cái tên này thì đúng vậy, đó là Daniel Ellsberg, người mà sau này đã tiết lộ Pentagon Papers góp phần làm thay đổi tiến trình Vietnam War.

Đề tài luận án tiến sĩ kinh tế (Harvard 1962) của Ellsberg là “Rủi Ro, Mơ Hồ, và Quyết Định” (Risk, Ambiguity, and Decision), trong đó khám phá quan trọng nhất là “nghịch lý Ellsberg”, cho đến nay vẫn còn là đề tài nghiên cứu và giảng dạy
Leave a Reply